Skip to content
  1. Home
  2. /
  3. 2.0. Zbąszynek
  4. /
  5. 2.1. Powstanie i przyczyny

2.1. Powstanie i przyczyny

Gdy Niemcy utracili Zbąszyń, drastycznie odczuli brak dworca granicznego, byli zmuszeni przystosować do codziennej eksploatacji, przerwane połączenia kolejowe. Pierwsze zebranie komisji, która miała kierować pracami związanymi z powstaniem granicy, miało miejsce 31.01.1920 roku w Kręcku, kolejne w Kosieczynie 09.07.1920. Rozważano tam problem nowej stacji granicznej, która musiała powstać blisko granicy. Ponieważ oczywiste było, że w Szczańcu i Babimoście stacje graniczne na dłuższy czas nie będą zaspakajały oczekiwanych potrzeb, zainicjowano budowę od podstaw jak na ówczesne czasy dużego i nowoczesnego węzła kolejowego, projektując go od podstaw na polach Kosieczyna i Chlastawy. Pomyślano również o zabezpieczeniu rolnictwa wynikiem czego było utworzenie rampy załadunkowej przy torze Babimost – Zbąszyń tuż przed wschodnią granicą Polsko – Niemiecką i nazwano ją „Ładownią Nowa Wieś”, która znajdowała się na wysokości pałacu Rossenbergów w Nowej Wsi Zamek. 
Jednak zanim doszło do prac związanych z powstawaniem nowego węzła kolejowego i ściśle związanego z nim osiedla, trzeba było na nowo uaktywnić  połączenie linii magistralnej Frankfurt/O – Poznań z Międzyrzeczem. Zanim przystąpiono do prac związanych ze Zbąszynkiem, już w 1920 roku utworzono tymczasowe połączenie Świebodzina z Międzyrzeczem, za pośrednictwem 600 metrowego łukowego odcinka toru, dzięki któremu pociągi mogły spokojnie docierać do miasta powiatowego, bez ingerencji w nowopowstałe tereny polskie.
W dniu 01.03.1923 roku 500 metrów na zachód od miejsca połączenia toru z Międzyrzecza z główną linią Poznań – Frankfurt/O na wschód od drogi łączącej z Chlastawę z Dąbrówką Wlkp., po północnej stronie toru utworzono przystanek osobowy „KOSIECZYN”. Dalej 500 m na wschód, już w 1929, powstała część towarowa, wyładunkowa, niezbędna przy wstępnych pracach związanych nowo powstającym dworcem granicznym. Na samym początku tymczasową stacją graniczną obsługującą kierunek międzyrzecki była Dąbrówka Wlkp. Pierwotne połączenie do Międzyrzecza, funkcjonujące od dnia 01.06.1885 roku do 1919 po stronie wschodniej nowej linii granicznej, zostało zapomniane. Do chwili otwarcia dworca osobowego pociągi relacji Berlin – Poznań i dalej w kierunku Prusów Wschodnich, miały odprawę celną w Szczańcu, zmierzając dalej starym torem magistrali w kierunku Poznania, po stronie polskiej odprawa celna była w Zbąszyniu.
Główna kolej została oddana do użytku w dniu 26.06.1870 roku, jako jednotorowa. Z chwilą położenia drugiego toru w 1898 roku, przepustowość pociągów znacznie się zwiększyła, a rola połączeń kolejowych nabierała coraz większego znaczenia. Po południowej stronie terenu przeznaczonego na nowy dworzec przebiegał tor łączący Guben ze stacją Poznań, oddany do użytku razem z torem berlińskim 26.06.1870 roku, północną „gałązią” kolei Marchijsko Poznańskiej. Południowe stare połączenie (1870 – 1930), prowadzące od stacji Babimost do Zbąszynia, również musiało poddać się sile wyższej i w latach 1919 – 1930, zaczęło występować w roli przejściowej. Stacja graniczna utworzona w Babimoście, gwarantowała odprawę graniczną w kierunku Zbąszynia i dalej w kierunku Poznania.
Na czternastokilometrowym odcinku toru (pojedynczego w latach 1870 – 1899), trzeba było wykorzystać posterunek ruchu w miejscowości Podmokła, noszący tę samą nazwę, oznaczonym symbolem „ck” przystosowując go do roli odgałęźnego w kierunku Zbąszynka, niezbędnego w latach 1923 – 1930. Obsługiwał on nowopowstały w 1923 roku odcinek toru zakręcający w północno wschodnim kierunku.
Tak jak wspomniany pierwotny szlak kolejowy, od 1899 roku był dwutorowym, tak nowo doprowadzony do Zbąszynka odcinek toru, dopiero w czasie wojny doczekał się drugiego toru, wiadukty prowadzące na dworzec osobowy, od początku były przystosowane do modernizacji torowiska.
W latach przejściowych dla toru gubińskiego tuż przed granicą z polską po południowej stronie powstała tymczasowa rampa załadunkowa, służąca lokalnym mieszkańcom aż do 1932 roku. Tuż po 1930 roku gry odprawę graniczną ostatecznie przeniesiono do Zbąszynka, strona polska zaprzestała eksploatacji starego fragmentu toru.
W latach 1919 – 1930 pierwotne połączenie Babimostu ze Zbąszyniem, było niezbędnym o znaczeniu międzynarodowym.  W miejscach, gdzie linia graniczna z 1919 roku przecinała północny tor z Berlina oraz południowy z Guben, po stronie Niemiec znajdowały się posterunki graniczne, obsługujące odprawę pociągów. W miejscu zatrzymania, pociąg miał jednominutowy postój, co miało związek z wymianą personelu granicznego prowadzącego odprawę pociągów międzynarodowych.
Tak jak przy torze „Berlińskim” był przystanek KOSIECZYN, tak kierunek Babimost – Zbąszynek, obsługiwał tymczasowy przystanek roboczy, położony nad drogą z Kosieczyna, na samym początku wiaduktów. Peron ten funkcjonował tylko kilka lat i służył głównie lokalnym kolejarzom.
Wspomniane miejsce uległo zapomnieniu, w chwili oddania do użytku dworca osobowego przy nowym osiedlu granicznym. Przystanek ten nie był ujęty w żadnym oficjalnym rozkładzie jazdy. Tak więc nieduże terytorium, ujawnia w swojej historii coraz więcej faktów, przyczyniając się do wciąż powstających pytań i zagadnień.

Mapka z 1902 roku, na której niemiecki jak geodeta naniósł planowany Zbąszynek. Po prawej tymczasowe połączenie do Międzyrzecza.
Plany rozbudowy kolei w Dyrekcji Kolejowej Wschód.
sentymentalny.com

Zbąszynek, kolej i ja

Czyli podróż w sentymentalne klimaty

Miłosz Telesiński – Zbąszynek – 2021

Znajdziesz mnie tutaj