3.13. Dworzec towarowy

Zbąszynek - 25.02.2016

Widok "górnej" części dworca towarowego.

Dworzec towarowy w Zbąszynku. W dniu 05.07.2011. Wyraźnie widoczne dwa poziomy torowiska, pomiędzy którymi powstała „nowa” górka rozrządowa. Dolną część oddano do użytku 24.11.1925 roku, wybudowano ją na przestrzeni dwóch lat. Górna płaszczyzna części towarowej, powstawała aż do 1930 roku. Z chwilą uruchomienia „nowej” części dworca. „Stary” rozrząd mieszczący się na drugim końcu części towarowej uruchomionej już w 24.11.1925 roku, w obrębie nastawni „Ngn” (Zbąszynek północny towarowy), zamkniętej jeszcze przed 1930 rokiem. Podczas nasilonego w historii dworca ruchu pociągów towarowych, funkcjonowały obie górki rozrządowe. Z chwilą zamknięcia nastawni „Ngn” razem z przyległą do niej grupą torów (do 1930 roku), rolę serca rozrządu przejęła „nowa” górka rozrządowa. Wyczerpujący opis starej części dworca znajdziemy się na innych opisach na stronie w dziale 3-7 Kolej w Zbąszynku.

Widoczny „dolny” poziom torowiska, górny jeszcze w budowie. W wyniku różnicy poziomów dworca powstała „nowa” górka rozrządowa. Dolną część oddano do użytku już 24.11.1925 roku, wybudowano ją na przestrzeni dwóch lat. Górna płaszczyzna części towarowej, powstawała aż do 1935 roku. Do chwili uruchomienia „nowej” części dworca „stary” rozrząd nazywany „płaskim”, odbywał się na drugim końcu części towarowej uruchomionej razem z powstaniem „dolnej” części torowiska (24.11.1925), w obrębie nastawni „Ngn” (Zbąszynek północny towarowy), zamkniętej jeszcze przed 1935 rokiem. Podczas nasilonego ruchu pociągów towarowych, funkcjonowały obie górki rozrządowe. Z chwilą zamknięcia nastawni „Ngn” razem z przyległą do niej grupą torów, zdemontowano urządzenia Z.R.K. oraz inne jej wyposażenie (do 1930 roku), rolę serca rozrządu przejęła nowa górka rozrządowa obsługiwana przez nastawnię Zk-13. W obrębie górnej części dworca wybudowano lokomotywownię i grupy torów zarządzanych przez nastawnię Zk-14, Zk-10, na późniejszą budowę tych posterunków zarządzających grupami torów towarowych, oraz ZKA i Zk-1 na dworcu osobowym wskazują elewacje ścian. Posterunki odgałęźne Chlastawa, Dąbrówka i Kosieczyn również powstały później.

Najbardziej wysunięte w kierunku południowo zachodnim dworca towarowego tory, były położone w kształcie trójkąta i służyły do zmiany kierunku jazdy parowozów. Na większości większych dworców, “trójkąty” towarzyszyły lokomotywownią, stanowiąc alternatywne zabezpieczenia na wypadek, gdyby obrotnica położona bezpośrednio przy parowozowni uległa awarii. Zdarzało się również, że zimą obrotnica zamarzła a “trójkąt” z uwagi na prostą budowę był wciąż niezawodnym. Na końcu trójkąta, najdalej od torów rozrządowych w stronę Chlastawy usytuowany był rozjazd, dzięki któremu przekierowywano parowozy na inny tor. Koniec rozjazdu był zabezpieczony kozłem oporowym, Na przełomie lat 1970/80 tych, stały tutaj nieczynne parowozy, pośród których niszczał unikalny Tp3-36, zabrany do remontu w 1986 roku celem ustawienia go jako pomnik, obok peronów. w 2000 roku po trójkącie pozostał już tylko nasyp.

Podczas wojny, pomiędzy „ramionami” „trójkąta”, wkomponowano okazały duży budynek dla służby ruchu, gdzie znajdowała się noclegownia dla drużyn pociągowych oraz pomieszczenia administracji kolejowej. Noclegownię oraz biura, przeniesiono tu z budynku znajdującego się przy obecnej ulicy kolejowej, który okazał się zbyt małym i nie mógł już pełnić swojej pierwotnie założonej funkcji. W nowym budynku tuż po wojnie był Oddział Drogowy, który poza pracami torowymi, prowadził sprawy mieszkaniowe. Gdy z czasem rozdzielono służby i znaleziono dla nich oddzielne lokalizacje, na piętrze utworzono biura finansowe i noclegownię dla maszynistów. Czyli noclegownia dla maszynistów pozostała w tym samym budynku co przed 1945 rokiem. Do 1945 roku noclegownia drużyn parowozowych znajdowała się w piętrowym budynku na terenie lokomotywowni za czołową częścią hali.

Dopiero w 1980 roku przeniesiono tutaj biura oraz noclegownię dla konduktorów. A więc w budynku przy dzisiejszej ulicy Kolejowej, w miejscu, gdzie tuż po otwarciu dworca w 1925 roku odpoczywali maszyniści i konduktorzy, w czasie P.K.P. do 1980 roku znajdowała się noclegownia i biura wyłącznie drużyn konduktorskich.

Na początku lat 90 tych, biura przeniesiono do pomieszczeń na peronie drugim. Noclegownię dla obu służb ostatecznie zlikwidowano w 1997 roku, a dla konduktorów oddano na ten cel pokoje socjalnie, adoptując lokale po biurach stacyjnych znajdujących się od samego początku w długim budynku na peronie drugim.