Skip to content
  1. Home
  2. /
  3. 9. Linie kolejowe
  4. /
  5. 9.11. Zbąszyń – Międzyrzecz

9.11. Zbąszyń – Międzyrzecz

Podstawą do budowy jednotorowej linii kolejowej o długości 30.2 kilometra, była ustawa Pruskich Kolei Państwowych o rozbudowie drobnych, lokalnych połączeń kolejowych, wydana w dniu 21.05.1883.  Oddanie do użytku połączenia kolejowego Zbąszyń – Międzyrzecz, miało miejsce w dniu 01.06.1885 roku. Odległość ze Zbąszynia do Dąbrówki wynosiła 7.2 kilometra, natomiast tuż po oddaniu, łączna długość tego przerwanego  na zawsze już po 35 latach traktu wynosiła 32 kilometry.

Alternatywą przerwanego w 1920 roku połączenia, w pierwotnej jego postaci obowiązującej z chwilą wybudowania od stacji Zbąszyń (01.06.1885 roku), było powstanie po zachodniej stronie nowej linii granicznej, tymczasowego połączenia toru głównego Frankfurt/O – Poznań (wybudowanego 26.06.1870) z unieruchomioną od 1920 roku (oddaną 01.06.1885) trasą Zbąszyń – Międzyrzecz. Tak więc już w 1920 roku obie linie połączono po stronie niemieckiej torem w kształcie łuku, łączącym oba kierunki niemal pod kątem prostym na północ do Międzyrzecza. Nikt wtedy nie przypuszczał, że pół kilometra na zachód od powstałego rozwidlenia, będzie utworzony tymczasowy peron, służący mieszkańcom powstającego Zbąszynka w latach 1923 – 1930. Docelowe relacje pociągów przejeżdżających przez nowy przystanek o nazwie Kosieczyn, miały postać Gorzów – Frankfurtu/O. Z Gorzowa do przystanku Kosieczyn odległość wynosiła 71.7 kilometra, natomiast dalej do stacji Świebodzin od tymczasowego przystanku, było 19.2 km. Czyli dawna relacja pociągów Zbąszyń – Międzyrzecz, przerodziła się w połączenie Gorzów – Świebodzin – Frankfurt, poprzez mijany po drodze, bardzo ważny przystanek Kosieczyn.

Ta postać miała miejsce do 30.04.1930 roku. Od chwili gdy 14.08.1930 oddano dworzec pasażerski w Zbąszynku, nowym odcinkiem toru o długości 3200 metrów, ruch pociągów z Międzyrzecza ostatecznie przekierowano do nowo oddanego dworca osobowego. Z chwilą zamknięcia stacji Kosieczyn w dniu 30.04.1930 roku do dnia 14.08.1930, nie było dojazdu w kierunku Międzyrzecza koleją. Był to moment porzucenia stacji Kosieczyn, na rzecz połączenia z kierunku północnego, stacji Dąbrówka do Zbąszynka. Wiązało się to również z przerwaniem już na stałe aktywnej do tej chwili głównej magistrali wschód – zachód, oddanej do eksploatacji w dniu 26.06.1870 roku. Połączenie pierwotne Zbąszyń – Międzyrzecz przerwano w 1920 roku, tymczasowe przez stację Kosieczyn, przystanek utworzone w 1923 obowiązywało w latach 1923 – 1930, musiało ustąpić miejsca dla nowego zmierzającego do Zbąszynka, będącego w aktualnej eksploatacji. Opisaną sytuację przybliża poniższa mapka.

Rozwiązania komunikacji z Międzyrzeczem. 1885 - 1920 - kolor czerwony. 1923 - 1930 - kolor niebieski. Od 1930 do dziś - kolor zielony.

Poniżej sytuacja, gdy w chwili oddania linii, w Zbąszyniu znajdował się oddzielny peron Międzyrzecki z trzema torami zakończonymi obrotnicą. W środku, pomiędzy krawędziami peronowymi, był tor objazdowy dla czekających na powrót wagonów. Obrotnica służyła nie długo, rozebrano ją do 1900 roku, co potwierdzają stare plany. Od 1900 roku tory od strony wschodniej, były  zakończone kozłami zaporowymi. 

Widok ogólny peronu Międzyrzeckiego krótko przed 1909 rokiem.
Peron Międzyrzecki, zakończony obrotnicą, który posiadała stacja Zbąszyń. Plan z 1873 roku, gdy kolej Poznań Guben i do Frankfurtu miała dopiero trzy lata.

Mimo że, niezależny tor ze Zbąszynia do Międzyrzecza biegł 3 kilometry wspólnym nasypem, wzdłuż głównej magistrali jako trzeci po północnej stronie, uruchomiono go 15 lat po otwarciu Kolei Marchijsko – Poznańskiej. Po utworzeniu nowej granicy państwa,  tor 4 kilometry od strony Zbąszynia przerwano, i nigdy już go  nie uruchomiono, gdyż Polakom okazał się zbędnym a Niemcy połączenie do powiatowego miasta Międzyrzecz zastąpili krótkim 800 metrowym odcinkiem toru, łączącego główny trakt od strony Frankfurtu z niekompletnym szlakiem biegnącym od 1885 roku od stacji Zbąszyń do Międzyrzecza.

Mapka z 1893 roku. Do Frankfurtu i Międzyrzecza stare tory czynne. Od Zbąszynia w kierunku Babimostu (Guben) tor jeszcze (do 1930 roku) w eksploatacji.
Mapka z 1935 roku. Stary nasyp Zbąszyń - Szczaniec, jeszcze częściowo czynny. Od Zbąszynia w kierunku Babimostu (Guben) ruch jeszcze regularny.
Mapka z1893 roku. Tor z Międzyrzecza do Zbąszynia, wybudowany w 1885 roku.
Mapka z1899 roku. Tor z Międzyrzecza do Zbąszynia, wybudowany w 1885 roku.

W roku 1920 zlikwidowano i nigdy już nie otwarto połączenia do Międzyrzecza od strony Zbąszynka. Z myślą o przybywających do budowanego Zbąszynka przyszłych pracowników i ich rodzin, zaadaptowano miejsce przy symbolicznym  budynku z czerwonej cegły, powstałego w 1900 roku (rozdział “Tajna stacja Kosieczyn”) na tymczasowy peron dla pierwszych mieszkańców powstającego od 1923 roku Zbąszynka, krótkim łukiem toku (około 800 metrów), łącząc magistralny trakt wschód – zachód z boczną koleją  powiatową dalej do Międzyrzecza. Jeszcze w Wykazie Odległości Taryfowych z 1945 roku wydanego już przez P.K.P., ujęto trasę jako odcinek Zbąszyń – Międzyrzecz, co było wynikiem chaosu podczas łączenia  w nowej epoce kształtującej się kolei. Zamknięty odcinek toru tak ten pierwotny od strony Zbąszynia jak i tymczasowy używany w latach 1920 – 1930 z kierunku Szczańca, Świebodzina odeszły w zapomnienie a odtworzenie jego losów wymaga sporego zaangażowania oraz dalszych analiz. Po prawej zdjęcie, na którym widać tablice informujące o oddalonym w kierunku zachodnim peronie, z którego odjeżdżały wtedy pociągi do Międzyrzecza. Połączenie od stacji Zbąszyń było czynne w latach 1885 – 1920, to jest do chwili utworzenia nowej granicy państwa.

Fragment budynku dworcowego przed 1920 rokiem, gdy ze Zbąszynia odjeżdżały pociągi do Międzyrzecza. Widoczne na ścianie tablice informacyjne, w kierunku Międzyrzecza, Frankfurtu/O, Guben i Leszna.
Mapka przedstawiająca porównanie kolei w Międzyrzeczu - torów w latach 1893 - 98. Nie wszystkie były jeszcze czynne. Nie było jeszcze kierunku do Toporowa i Skwierzyny (Gorzowa Wlkp.).
List przewozowy z 1911 roku
List przewozowy z 1911 roku
List przewozowy z 1911 roku
Datownik z listu przewozowego.
Datownik z listu przewozowego.
Mapka z 1887 roku. Połączenie kolejowe oddane do użytku 01.06.1885 roku, kończyło się w międzyrzeczu, który przez rok był stacją końcową, zanim powstały linie kolejowe do Wierzbna (Międzychodu), Gorzowa, Sulęcina i na końcu do Toporowa.

Mapka z 1887 roku. Połączenie kolejowe Zbąszyń – Międzyrzecz, oddane do użytku 01.06.1885 roku, docierało do Międzyrzecza jako jedyne i jako pierwsze. Międzyrzecz przez rok był stacją końcową, zanim oddano linie kolejowe do Wierzbna (Międzychodu),  Gorzowa, Sulęcina i na końcu do Toporowa. Zanim do dworca w Międzyrzeczu zaczęto doprowadzać powstające linie kolejowe, dojazd z miasta do dworca był bardziej bezpośredni, prosty. Po dwóch latach przejazd przez tory zorganizowano w miejscu, gdzie jest do chwili obecnej. Dojazd z kierunku Wierzbna, wybudowany jako drugie połączenie kolejowe w Międzyrzeczu również był uproszczony, wpinając się w tory stacyjne, nieco wyżej. Pierwotny dojazd drogowy sprzed dworca w kierunku Wierzbna, prowadził obok wieży ciśnień, po minięciu torowiska, zmierzał dalej na wschód, ulicą Krótką, aż do momentu dołączenia do dzisiejszej linii tuż za Obrzycami. Wspomniana sytuacja szerzej jest przedstawiona na mapkach zamieszczonych powyżej.

Po lewej „wejście” toru w dawnej postaci prowadzącego z Międzyrzecza, oddanego do użytku w dniu 01.06.1885 roku. Po 1945 roku, tor był lekko przebudowany, przesunięty w prawo. Zdjęcie po prawej, ukazuje zakończony kozłem oporowym odcinek toru. W latach 1885 - 1920, tor ten prowadził do peronu międzyrzeckiego, zakończonego w latach 1885 – 1905 małą obrotnicą dla parowozów. Budowa nowego dworca w Zbąszyniu zatarła ślady po wspomnianym peronie i odjeżdżających z niego pociągach, zmuszając tym Niemców do zorganizowania nowego połączenia. Pierwotny wjazd na linię Międzyrzecką ze Zbąszynia, stronie polskiej, nie był już potrzebny. Zaraz po oddaniu do użytku nowego Polskiego dworca granicznego, trzy tory związane z komunikacją Zbąszyń – Międzyrzecz, zakończono kozłami oporowymi, tuż przed nowo oddanym obiektem, sprowadzając je do roli torów bocznych. Po 1945 roku wspomniane torowisko P.K.P. zaadaptowało do celów gospodarczych. Zdjęcie z dnia 23.01.2017.
Z lewej strony zdjęcie, ukazujące stary tor do Międzyrzecza, odchodzący od stacji Zbąszyń. Po 1920 toku zakończono go kozłem oporowym. Wjazd na pozostałości po peronach kierunku Międzyrzeckiego, jest przybliżony na zdjęciach zamieszczonych powyżej. Na zdjęciu po prawej stronie, widzimy poszerzenie, sprowadzone do drogi leśnej, jako pozostałość po pierwotnym połączeniu Zbąszyń – Międzyrzecz, czynnego w latach 1885 – 1920. Odległość ze stacji Zbąszyń do stacji Dąbrówka wynosiła 7.2 kilometra. Zdjęcie z dnia 10.07.2017.
Widok ogólny stacji Zbąszyń w dniu 23.01.2017. Miejsce po "zatarciu" torów Międzyrzeckich, na których wybudowano nowy obiekt dworcowy. Budynek ceglasty, położony w dalszej kolejności, oddano do użytku razem uruchomieniem Kolei Marchijsko Poznańskiej w dniu 26.06.1870 roku. Zdjęcie z dnia 23.01.2017.

Galerie

Galeria: Linia Zbąszyń – Międzyrzecz

Galeria: Stare zdjęcia dworca w Zbąszyniu

Galeria: Miejsce po trzecim torze do Międzyrzecza

Galeria: Tory i perony, związane z pierwotnym połączeniem Międzyrzeckim

Galeria: Rozkłady Jazdy

Galeria: Służbowy Rozkłady Jazdy 1989.

Galeria: Mapki wybranych okolic.

sentymentalny.com

Zbąszynek, kolej i ja

Czyli podróż w sentymentalne klimaty

Miłosz Telesiński – Zbąszynek – 2021

Znajdziesz mnie tutaj