Skip to content
  1. Home
  2. /
  3. 9. Linie kolejowe
  4. /
  5. 9.4. Toporów – Międzyrzecz

9.4. Toporów – Międzyrzecz

Toporrów, widok w stronę Zbąszynka w dniu 16.12.2016

Galeria - Zdjęcia wstępne.

Galeria - Wybrane mapki okolic

Galeria - Stacja Toporów z lat 1986 - 1992.

Galeria - Stacja Toporów do 1945 roku.

Galeria - Obiekty na linii Toporów – Międzyrzecz do 1945

ZAJEŻDŻONA KOLEJ

Ta jednotorowa linia kolejowa została otwarta w dniu 01.08.1909 roku, tworząc Toporów stacją węzłową. Stacja Toporów została wybudowana w 1882 roku, jako stacja przelotowa przy trakcie Frankfurt – Zbąszyń (Poznań), należącej do Kolei Marchijsko Poznańskiej, oddanej do użytku 26.06.1870 roku. Toporów posiadał czynną wówczas, jednostanowiskową parowozownię i wieżę ciśnień, która z lokomotywownią tworzyła ciekawą całość, oraz wrażenie znaczącej stacji. Obecnie parowozownia i wieża ciśnień pozostały tylko we wspomnieniach, zostały  zburzone tuż przed 2000 rokiem, gdy prace modernizacyjne głównej linii stawały się coraz intensywniejsze, a tutaj były potrzeby przesunięcia jej torów.  Pociąg rozpoczynając bieg z Toporowa jechał równolegle do linii magistralnej w kierunku wschodnim, wzdłuż głównej linii,  około 1,5 km od stacji, po jej południowej stronie. Później obierając kierunek północny znikał w wąwozie przejeżdżając tunelem pod głównym szlakiem wschód – zachód. Stacja Łagów według założeń międzywojennych miała być stacją węzłową. Nie zrealizowane plany, zakładały połączenie Łagowa linią kolejową ze Skwierzyną. Linia ta miała przecinać tory z Rzepina do Międzyrzecza w Templewie.
Od stacji Łagów trasa zmienia kierunek niemal pod kątem prostym z północnego na wschodni tak biegnie aż do Gościkowa. Około 15 km przed Międzyrzeczem leży miejscowość i stacja Gościkowo – przed wojną Paradais, a po roku 1945 – Paradyż). Tuż przed II – wojną światową, według założeń niemieckich, z Gościkowa planowano przeprowadzić tor do Świebodzina, które to plany przerwała wojna. Przed Gościkowem ze stacji Staropole odgałęział się tor w kierunku północnym do Kurska. Odcinek tych torów zbudowany w okresie międzywojennym zaliczany był do znaczących linii strategicznych, pełnił on jednocześnie rolę bocznicy wojskowej, oraz łącznicy z linią Rzrpin – Międzyrzecz, stacją Kursko. Jednak wjazd na bocznice wojskowe został zdominowany przez północny od stacji Kursko, a ten ze Staropola został jeszcze przed wojną rozebrany. Warto wspomnieć, że bocznice wojskowe, stanowiące łącznik pomiędzy oboma kolejami podrzędnymi, zamykały „oczko”, jadąc z Rzepina, Toporowa, Staropola i dalej do Kurska. Potem nie trzeba było obracać parowozu, zmieniać kierunku jazdy, żeby wrócić do stacji Rzepin. Czyli rozwiązanie kolejowe przechodzące przez sieć bunkrów, z góry zakładało komunikację od strony zachodniej, gwarantując władzom niemieckim bezkolizyjny objazd wspomnianych terenów. Obszerne połacie tych terenów aż po granice Międzyrzecza w latach 1930 – 1940 Niemcy zagospodarowali pod kątem obronnym. Wybudowali tu tzw. Międzyrzecki Rejon Umocnień w celu zabezpieczenia swojej granicy wschodniej. Potężne umocnione bunkry i militarne podziemne budowle, tworzyły system obronny. Pas umocnień fortyfikacyjnych ciągnął się od Kurska przez Kęszycę (z bocznicą kolejową), Nietoperek, Kaławę, aż do Boryszyna i jeziora Paklicko. Bieg historii sprawił, że od 1945 roku do 1992 gospodarzem tych terenów była Armia Radziecka. Obecnie opuszczone przez wojska umocnienia stanowią atrakcję turystyczną. We wsi Nietoperek utworzono rezerwat dla nietoperzy, które w podziemnej części umocnień znalazły doskonałe, chłodne i wilgotne miejsce do zimowego snu.

Wyjeżdżając z Gościkowa, pociąg zdecydowanie zmieniał kierunek biegu ze wschodniego na północny i od strony południowo – zachodniej łagodnym łukiem dojeżdżał do docelowej, pięciokierunkowej stacji Międzyrzecz.

Dworzec w Toporowie w latach 1986 i 2016 – porównanie po 30 latach. Stację Toporów oddano w 1882 roku. Od 1909 roku, to jest, z chwilą wybudowania połączenia do Międzyrzecza (01.08.1909) o długości 42.08 km., budynek dworcowy został rozbudowany w stronę wschodnią.

Dworzec w Toporowie w latach 1986 i 2016 – porównanie po 30 latach. Stację Toporów oddano w 1882 roku. Od 1909 roku, to jest, z chwilą wybudowania połączenia do Międzyrzecza (01.08.1909) o długości 42.08 km., budynek dworcowy został rozbudowany w stronę wschodnią.

Porównanie. Stacja Toporów przed i po rozbudowie. Po lewej dworzec z lat 1882 – 1909, gdy stacja była jeszcze przelotową. Po prawej już rozbudowana po 1909, gdy dołączano tor do Międzyrzecza w 1909 roku.

Porównanie. Stacja Toporów przed i po rozbudowie. Po lewej dworzec z lat 1882 – 1909, gdy stacja była jeszcze przelotową. Po prawej już rozbudowana po 1909, gdy dołączano tor do Międzyrzecza w 1909 roku.

Galeria - Gościkowo i Łagów w 1986 roku.

Po opisywanej linii kolejowej Toporów – Międzyrzecz, przetoczyła się niezliczona ilość pociągów osobowych, towarowych i wojskowych. Pociągi według rozkładu jazdy PKP z 1946 roku pokonywały tą trasę o długości 42 km. w czasie 1,5 godziny, natomiast w 1987 roku, ostatnim w jej ,,pracowniczym’’ życiu – w 2,5 godziny. Z żalem należy, więc stwierdzić, że eksploatowaną przez 42 lata linię kolejową, bezdusznie zajeżdżono. Od dłuższego czasu tradycyjnym, toczącym się po tych torach składem były dwa wagony osobowe ciągnięte przez parowóz serii Tkt 48.

Galeria - Rozkłady jazdy

Od 1945 do 1987 roku przemierzały tędy 3 pary pociągów na dobę. Wobec braku remontów torowiska i konserwacji rozjazdów stopniowo popadała w ruinę. Gdy na skutek ciągłej eksploatacji została zniszczona i wymagała uzdrowienia, skazano ją na niebyt. Nie dało się tylko wymazać o niej pamięci. Nasuwa się wniosek, że właśnie w taki sposób PKP nieświadomie sama siebie odstawia na boczny tor do nikąd. Po zawieszeniu przez PKP ruchu osobowego w 1987 roku, ruch towarowy odbywał się jeszcze do 1994 roku. W latach 1993-1994 odcinek linii Toporów – Sieniowa Lubuska liczący 14 km był obsługiwany przez nienależącą do PKP Lubuską Kolej Regionalną, a  po zamknięciu przez PKP ruchu osobowego, krótko funkcjonowała jeszcze zastępcza komunikacja autobusowa. Pasażerowie nadal chętniej korzystaliby z pociągów, pomimo że wsiadali do coraz bardziej zniszczonych wagonów toczących się z coraz większą trudnością po zniszczonych torach.

Pamięć o ”ciuchci’’ pozostała a ona sama uległa zniszczeniu, chociaż była z żelaza.

Dzisiaj pozostał ruch towarowy pomiędzy Międzyrzeczem a Sieniawą Lubuską, przeplatany z pociągami turystycznymi. Modyfikacje tej kolei po 2000 roku, w niniejszym opisie, są wspomniane powierzchowne, ponieważ intencją wspomnień i refleksji na temat tej trasy, jest utrwalenie czasów, gdy wszystko było żywe w naturalnym ciągu czasu, naturalnej eksploatacji.

Pamięć o ”ciuchci’’ pozostała a ona sama uległa zniszczeniu, chociaż była z żelaza. Dzisiaj pozostał ruch towarowy pomiędzy Międzyrzeczem a Sieniawą Lubuską, przeplatany z pociągami turystycznymi. 

Niżej dokument  przewozowy, Służbowy Rozkład Jazdy, oraz tabele dokumentów handlowych z linii Toporów – Międzyrzecz.

Zbąszynek, kolej i ja

Czyli podróż w sentymentalne klimaty

Miłosz Telesiński – Zbąszynek – 2021

Znajdziesz mnie tutaj