Skip to content
  1. Home
  2. /
  3. 4.0. Tajemnice Zbąszynka
  4. /
  5. 4.1. Tor „Berliński”

4.1. Tor „Berliński”

Pierwotna postać kolei na terenie związanym ze Zbąszynkiem, była związana ze Zbąszyniem, Szczańcem i Babimostem od 26.06.1870 roku, gdy z Poznania (Zbąszynia) zaczęły jeździć pociągi do Guben (Babimostu) i Frankfurtu/O (Szczańca). Decydujące zmiany weszły w życie w latach 1898/99, gdy ułożono drugi tor, tworząc w ten sposób dwa główne tory szlakiem dwutorowym. Zapomniano o mijance czynnej w latach 1870 – 1898, położonej w połowie drogi pomiędzy Zbąszyniem a Szczańcem, którego długość wynosiła 13.7 km. Tor dodatkowy mijanki był położony od strony północnej. Gdy dobudowywano drugi tor, mijanka stałą się zbędną, a jej grunt, został wykorzystany przez powstały tor północny, tworząc tym szlak dwu torowy. Również posterunek położony w połowie nieczynnego dzisiaj odcinka po północnej stronie torów, był do chwili rozbudowy drewnianym, i w 1900 roku zastąpionym przez ten, który stoi do dziś. W czasie, gdy ruch pociągów odbywał się już po dwutorowym szlaku, w latach 1900 – 1920, „czerwony domek”, pełnił funkcję posterunku odstępowego, zwiększając tym przepustowość ruchu pociągów, przyczyniając się do zwiększenia ilości pociągów. Od 1920 roku, przy torze łączącym Szczaniec ze Zbąszynkiem, koło „czerwonego domku” od strony wschodniej, dobudowano tor w kształcie 700 metrowego łuku w kierunku północno wschodnim, łącząc linię magistralną z kierunkiem do Międzyrzecza, który w wyniku utworzonej granicy w 1920 roku, został wyłączony z ruchu, tracąc pierwotną postać ze Zbąszynia, który stanowił początkową stację w chwili otwarcia w tego kierunku w dniu 01.06.1885 roku. I tak „czerwony domek”, zaczął pełnić funkcję posterunku odgałęźnego, obsługującego skomunikowanie pomiędzy linią ze Świebodzina a Międzyrzeczem. Budynek lekko rozbudowano od jego tylnej – północnej strony. Gdy w 1923 rozpoczęto budowę nowego dworca granicznego, po zachodniej stronie toru, tuż przy szosie Dąbrówka – Kosieczyn, utworzono przystanek kolejowy KOSIECZYN w celu ułatwienia dojazdu do Międzyrzecza, pierwszym mieszkańcom nowopowstającego osiedla. Przy przystanku KOSIECZYN, były tory odstawcze, które pozwalały na dowóz i rozładunek materiałów budowlanych, niezbędnych przy budowie powstającego dworca. Przystanek Kosieczyn istniał do 30.04.1930 roku i zastąpiony przez otwarty w dniu 14.08.1930 roku dworzec osobowy w Zbąszynku, odszedł w zapomnienie. I tak rola nasypu „Berlińskiego”, okazała się nie potrzebną, ustępując miejsca nowym połączeniom poprzez stację Zbąszynek. Na powyższym zdjęciu miejsce po stacji KOSIECZYN z lat 1923 – 1930. Foto z 19.05.2013 roku. Prosto w kierunku Szczańca.

Pierwotna postać kolei na terenie związanym ze Zbąszynkiem, była związana ze Zbąszyniem, Szczańcem i Babimostem od 26.06.1870 roku, gdy z Poznania (Zbąszynia) zaczęły jeździć pociągi do Guben (Babimostu) i Frankfurtu/O (Szczańca). Decydujące zmiany weszły w życie w latach 1898/99, gdy ułożono drugi tor, tworząc w ten sposób dwa główne tory szlakiem dwutorowym. Zapomniano o mijance czynnej w latach 1870 – 1898, położonej w połowie drogi pomiędzy Zbąszyniem a Szczańcem, którego długość wynosiła 13.7 km. Tor dodatkowy mijanki był położony od strony północnej. Gdy dobudowywano drugi tor, mijanka stałą się zbędną, a jej grunt, został wykorzystany przez powstały tor północny, tworząc tym szlak dwu torowy. Również posterunek położony w połowie nieczynnego dzisiaj odcinka po północnej stronie torów, był do chwili rozbudowy drewnianym, i w 1900 roku zastąpionym przez ten, który stoi do dziś. W czasie, gdy ruch pociągów odbywał się już po dwutorowym szlaku, w latach 1900 – 1920, „czerwony domek”, pełnił funkcję posterunku odstępowego, zwiększając tym przepustowość ruchu pociągów, przyczyniając się do zwiększenia ilości pociągów. Od 1920 roku, przy torze łączącym Szczaniec ze Zbąszynkiem, koło „czerwonego domku” od strony wschodniej, dobudowano tor w kształcie 700 metrowego łuku w kierunku północno wschodnim, łącząc linię magistralną z kierunkiem do Międzyrzecza, który w wyniku utworzonej granicy w 1920 roku, został wyłączony z ruchu, tracąc pierwotną postać ze Zbąszynia, który stanowił początkową stację w chwili otwarcia w tego kierunku w dniu 01.06.1885 roku. I tak „czerwony domek”, zaczął pełnić funkcję posterunku odgałęźnego, obsługującego skomunikowanie pomiędzy linią ze Świebodzina a Międzyrzeczem. Budynek lekko rozbudowano od jego tylnej – północnej strony. Gdy w 1923 rozpoczęto budowę nowego dworca granicznego, po zachodniej stronie toru, tuż przy szosie Dąbrówka – Kosieczyn, utworzono przystanek kolejowy KOSIECZYN w celu ułatwienia dojazdu do Międzyrzecza, pierwszym mieszkańcom nowopowstającego osiedla. Przy przystanku KOSIECZYN, były tory odstawcze, które pozwalały na dowóz i rozładunek materiałów budowlanych, niezbędnych przy budowie powstającego dworca. Przystanek Kosieczyn istniał do 30.04.1930 roku i zastąpiony przez otwarty w dniu 14.08.1930 roku dworzec osobowy w Zbąszynku, odszedł w zapomnienie. I tak rola nasypu „Berlińskiego”, okazała się nie potrzebną, ustępując miejsca nowym połączeniom poprzez stację Zbąszynek. Na powyższym zdjęciu miejsce po stacji KOSIECZYN z lat 1923 – 1930. Foto z 19.05.2013 roku. Prosto w kierunku Szczańca.

Galeria - Przebudowa omawianego fragmentu torów. Zmiana pełnionych funkcji poszczególnych odcinków toru.

Galeria -Obiekty przy nieczynnym odcinku toru Szczaniec - Zbąszyń.

Poprzednik tego ceglastego domku z 1900 roku, był drewnianym i wykazany już na mapach z 1884 roku, to jest 14 lat po powstaniu traktu. W latach 1900 – 1920 pełnił on rolę posterunku “odstępowego”. Położony czerwony budynek w połowie nieczynnego długości 7,9 kilometra, odcinka nieczynnego toru Szczaniec – Zbąszyń o długości 13.7 kilometra, stanowi dzisiaj jedyny symbol zapomnianego połączenia kolejowego. W latach 1870 – 1898 ( do chwili wybudowania drugiego toru ), był tu posterunek obsługujący niedaleko położoną w stronę Szczańca “mijankę”. Jak się okazuje, istniejący do dzisiaj ceglasty mały obiekt powstał w 1900 roku, gdy całą linia kolejowa była w znacznym stopniu zmodernizowana. 

Po lewej domek, zburzony do 1990 roku, posterunek położony w miejscu, gdzie jadąc od strony Szczańca stary tor rozwidlał się z nowo powstającym (utworzonym w 1923 roku) w kierunku Zbąszynka. Jest położony w czasie budowy odgałęzienia do Zbąszynka, znajduje się po środku  starego nasypu. Sprawował rolę schroniska związanego z rozbudową linii kolejowej w tym miejscu. Posterunek „odstępowy”, obsługujący rozjazdy znajdował się w obrębie jeszcze położonego w 1870 roku toru, po lewej stronie jadąc ze Szczańca w stronę Zbąszynia. Posterunek  odgałęźny, blokowy, nazywał się „OBRA”. Foto z sierpnia 1986. Dwa wyżej przedstawione obiekty, były jedynymi, które udało się utrwalić w obrębie “starego toru”. “Czerwony domek” po lekkich przeróbkach, jeszcze służy mieszkańcom. Od 1920 roku utworzono tu tymczasowy “posterunek odgałęźny”, obsługujący tor do Międzyrzecza, którego rolę pełnił aż do końca, to jest do 1930 roku, gdy oddano w Zbąszynku nowy dworzec osobowy.

Galeria - Rozkłady jazdy

Galeria - Wybrane mapki okolic

Galeria - W okół stacji Kosieczyn.

Galeria - Etapy przebudowy i likwidacji torów przy starym nasypie.

Galeria - Tor Berliński

Odcinek Zbąszyń - Szczaniec w 1902 roku. Drugi tor już położony. Mijanka zlikwidowana. Po prawej widoczne rysunki, przymiarki, służące do budowy nowego dworca kolejowego. Arkusz mapy z 1902 roku, wykorzystano jako podkład roboczy, przy planowaniu nowej organizacji ruchu po 1920 roku.

Odcinek Zbąszyń - Szczaniec w 1902 roku. Drugi tor już położony. Mijanka zlikwidowana. Po prawej widoczne rysunki, przymiarki, służące do budowy nowego dworca kolejowego. Arkusz mapy z 1902 roku, wykorzystano jako podkład roboczy, przy planowaniu nowej organizacji ruchu po 1920 roku.

Sytuacja w okolicy, gdzie teraz jest Zbąszynek, w latach 1870 – 1945 zmieniała się kilka razy. Podstawowe etapy dotyczą trzech wariantów. Pierwotne tory powstały w dniu 26 czerwca 1870 roku, z Poznania do Guben i Frankfurtu. Po piętnastu latach dobudowano tor do Międzyrzecza od stacji Zbąszyń (01.06.1885), który biegł jako trzeci po północnej stronie głównej magistrali, po dwóch kilometrach kierował się na północ, docierając do stacji Dąbrówka i dalej do Międzyrzecza. Pierwotne połączenie Zbąszyń – Międzyrzecz, istniało do 1920 roku, po zmianie granicy państwa. W wyniku zmian terytorialnych, połączenie od strony Zbąszynia zostało zerwane i zapomniane, a w miejsce jego w 1920 roku, utworzono odcinek toru w kształcie łuku, umożliwiając tym komunikację z Międzyrzeczem po stronie niemieckiej. Dalsze zmiany zaszły w 1923 roku, gdy rozpoczęto budować Zbąszynek, gdzie docierali pierwsi osadnicy, którzy musieli mieć dojazd o miasta powiatowego jakim byłl Międzyrzecz. Następna zmiana miała miejsce w 1930 roku, gdy Zbąszynek był na ukończeniu, a tymczasowe skomunikowanie z Międzyrzeczem, odbywało się jeszcze poprzez stację – przystanek Kosieczyn, który służył podróżnym przez siedem lat (1923 – 1930). W dniu 14.08.1930 roku, uruchomiono w Zbąszynku dworzec osobowy i przekserowano pociągi z torów bocznych na wspólne perony nowopowstałego dworca. Ostatni pociąg tymczasowym łukowym połączeniem, poprzez stację Kosieczyn, miał miejsce 30.06.1930 roku, czyli przez półtorej miesiąca, komunikacja z Międzyrzeczem była zawieszona. Zlikwidowano też stare tory łączące stacje Zbąszyń – Szczaniec (Świebodzin), oraz Zbąszyń – Babimost (Czerwieńsk). Ostateczny już układ torów, który był końcowym i docelowym, powstał z chwilą otwarcia dworca osobowego w dniu 14.08.1930, tworząc ostateczny układ połączeń. Powyższe mapki, powinny pomóc w przybliżeniu minionych zmian na tym terenie.

Sytuacja w okolicy, gdzie teraz jest Zbąszynek, w latach 1870 – 1945 zmieniała się kilka razy. Podstawowe etapy dotyczą trzech wariantów. Pierwotne tory powstały w dniu 26 czerwca 1870 roku, z Poznania do Guben i Frankfurtu. Po piętnastu latach dobudowano tor do Międzyrzecza od stacji Zbąszyń (01.06.1885), który biegł jako trzeci po północnej stronie głównej magistrali, po dwóch kilometrach kierował się na północ, docierając do stacji Dąbrówka i dalej do Międzyrzecza. Pierwotne połączenie Zbąszyń – Międzyrzecz, istniało do 1920 roku, po zmianie granicy państwa. W wyniku zmian terytorialnych, połączenie od strony Zbąszynia zostało zerwane i zapomniane, a w miejsce jego w 1920 roku, utworzono odcinek toru w kształcie łuku, umożliwiając tym komunikację z Międzyrzeczem po stronie niemieckiej. Dalsze zmiany zaszły w 1923 roku, gdy rozpoczęto budować Zbąszynek, gdzie docierali pierwsi osadnicy, którzy musieli mieć dojazd o miasta powiatowego jakim byłl Międzyrzecz. Następna zmiana miała miejsce w 1930 roku, gdy Zbąszynek był na ukończeniu, a tymczasowe skomunikowanie z Międzyrzeczem, odbywało się jeszcze poprzez stację – przystanek Kosieczyn, który służył podróżnym przez siedem lat (1923 – 1930). W dniu 14.08.1930 roku, uruchomiono w Zbąszynku dworzec osobowy i przekserowano pociągi z torów bocznych na wspólne perony nowopowstałego dworca. Ostatni pociąg tymczasowym łukowym połączeniem, poprzez stację Kosieczyn, miał miejsce 30.06.1930 roku, czyli przez półtorej miesiąca, komunikacja z Międzyrzeczem była zawieszona. Zlikwidowano też stare tory łączące stacje Zbąszyń – Szczaniec (Świebodzin), oraz Zbąszyń – Babimost (Czerwieńsk). Ostateczny już układ torów, który był końcowym i docelowym, powstał z chwilą otwarcia dworca osobowego w dniu 14.08.1930, tworząc ostateczny układ połączeń. Powyższe mapki, powinny pomóc w przybliżeniu minionych zmian na tym terenie.

Zanim powstały pierwsze wzmianki o Zbąszynku i konieczności rozbudowania w tym miejscu kolei, co miało miejsce od 1920 roku, komunikacja kolejowa w tym terenie przechodziła trzy podstawowe etapy. Umowny pierwszy okres eksploatacji, w chwili wybudowania kolei głównej Poznań – Zbąszyń i dalej w kierunku Guben oraz Frankfurtu/O, ewolucja związana z rolą ujętych w terenie pomiędzy Szczańcem a Zbąszyniem, mimo że nie pozorna, pozwala dostrzec zmiany. Pierwotna kolej zakładała wyłącznie połączenie podstawowe, to jest ze Zbąszynia (Poznania) ze Szczańcem (Frankfurtem/O). Pierwsze rozwiązanie gwarantowało połączenie szlakiem jednotorowym, co trwało do 1898 roku na linii „północnej” w kierunku Frankfurtu, oraz „południowej” w kierunku Guben w 1899 roku. W okresie, gdy linia byłą tylko jednotorowa, pomiędzy Zbąszyniem a Szczańcem, dokładnie w połowie drogi, znajdowała się mijanka, pozwalająca wyminąć się dwum z przeciwka jadącym pociągom, pozwalając na zwiększenie częstotliwości przejeżdżających pociągów Zbąszyń – Szczaniec. Dodatkowy tor, mijanki, był położony po północnej stronie linii. W międzyczasie w 1885 roku, pojawił się tor ze Zbąszynia do Międzyrzecza, który w opisywanym przedziale czasu, pozornie był niezależnym, przebiegając wzdłuż kolej główniej, po północnej jej stronie, na długości około dwóch kilometrów. Dalej przed późniejszą nastawnią „Chlastawa”, odgałęział się na północ, gwarantując swoją pierwotną postać do 1920 roku. Wspominana mijanka istniała do 1898 roku, to jest prawie przez trzydzieści lat. Po ułożeniu drugiego toru, mijanka okazała się zbędną, a komunikacja Zbąszyń – Szczaniec odbywała się już dwoma torami omawianego traktu kolejowego. Sytuacja „dwutorowa”, miała miejsce w bezpośredniej roli połączenia, do chwili powstania granicy państwa w 1920 roku. Dalsze losy połączeń w tych okolicach, są przedstawione i opisane w powyższej części zagadnień, gdy rozpoczęły się przymiarki do tymczasowego połączenia z Międzyrzeczem i budowy Zbąszynka. Najbardziej „ruchomym” połączeniem, była kolej do Międzyrzecza.

Zanim powstały pierwsze wzmianki o Zbąszynku i konieczności rozbudowania w tym miejscu kolei, co miało miejsce od 1920 roku, komunikacja kolejowa w tym terenie przechodziła trzy podstawowe etapy. Umowny pierwszy okres eksploatacji, w chwili wybudowania kolei głównej Poznań – Zbąszyń i dalej w kierunku Guben oraz Frankfurtu/O, ewolucja związana z rolą ujętych w terenie pomiędzy Szczańcem a Zbąszyniem, mimo że nie pozorna, pozwala dostrzec zmiany. Pierwotna kolej zakładała wyłącznie połączenie podstawowe, to jest ze Zbąszynia (Poznania) ze Szczańcem (Frankfurtem/O). Pierwsze rozwiązanie gwarantowało połączenie szlakiem jednotorowym, co trwało do 1898 roku na linii „północnej” w kierunku Frankfurtu, oraz „południowej” w kierunku Guben w 1899 roku. W okresie, gdy linia byłą tylko jednotorowa, pomiędzy Zbąszyniem a Szczańcem, dokładnie w połowie drogi, znajdowała się mijanka, pozwalająca wyminąć się dwum z przeciwka jadącym pociągom, pozwalając na zwiększenie częstotliwości przejeżdżających pociągów Zbąszyń – Szczaniec. Dodatkowy tor, mijanki, był położony po północnej stronie linii. W międzyczasie w 1885 roku, pojawił się tor ze Zbąszynia do Międzyrzecza, który w opisywanym przedziale czasu, pozornie był niezależnym, przebiegając wzdłuż kolej główniej, po północnej jej stronie, na długości około dwóch kilometrów. Dalej przed późniejszą nastawnią „Chlastawa”, odgałęział się na północ, gwarantując swoją pierwotną postać do 1920 roku. Wspominana mijanka istniała do 1898 roku, to jest prawie przez trzydzieści lat. Po ułożeniu drugiego toru, mijanka okazała się zbędną, a komunikacja Zbąszyń – Szczaniec odbywała się już dwoma torami omawianego traktu kolejowego. Sytuacja „dwutorowa”, miała miejsce w bezpośredniej roli połączenia, do chwili powstania granicy państwa w 1920 roku. Dalsze losy połączeń w tych okolicach, są przedstawione i opisane w powyższej części zagadnień, gdy rozpoczęły się przymiarki do tymczasowego połączenia z Międzyrzeczem i budowy Zbąszynka. Najbardziej „ruchomym” połączeniem, była kolej do Międzyrzecza.

Zbąszynek, kolej i ja

Czyli podróż w sentymentalne klimaty

Miłosz Telesiński – Zbąszynek – 2021

Znajdziesz mnie tutaj