Skip to content
  1. Home
  2. /
  3. 9. Linie kolejowe
  4. /
  5. 9.11. Zbąszyń – Międzyrzecz

9.11. Zbąszyń – Międzyrzecz

Od lewej: SM42-689 w Suchym Lutolu (30.09.2002), SP45-096 w Dąbrówce Wlkp (maj 1987). SP32-088 na stacji Chociszewo – Rogoziniec w dniu 19.05.2002.

Podstawą do budowy jednotorowej linii kolejowej o długości 30.2 kilometra, była ustawa Pruskich Kolei Państwowych o rozbudowie drobnych, lokalnych połączeń kolejowych, wydana w dniu 21.05.1883.  Oddanie do użytku połączenia kolejowego Zbąszyń – Międzyrzecz, miało miejsce w dniu 01.06.1885 roku. Odległość ze Zbąszynia do Dąbrówki wynosiła 7.2 kilometra, natomiast łączna długość tego przerwanego  na zawsze po 35 latach traktu wynosiła 32 kilometry. Alternatywą dla przerwanego połączenia ze Zbąszynia, było powstanie po zachodniej stronie nowopowstałej linii granicznej, tymczasowego połączenia toru głównego Frankfurt/O – Poznań (wybudowanego 26.06.1870) z unieruchomioną od 1920 roku (oddaną 01.06.1885)  trasą Zbąszyń – Międzyrzecz. Tak więc już w 1920 roku obie linie połączono po stronie Niemieckiej torem w kształcie łuku, łączącym oba kierunki niemal pod kątem prostym na północ do Międzyrzecza. Nikt wtedy nie przypuszczał, że pół kilometra od powstałego rozwidlenia na zachód, będzie utworzony tymczasowy peron, służący mieszkańcom powstającego Zbąszynka w latach 1923 – 1930. Pociągi przejeżdżające przez nowy przystanek Kosieczyn, były relacji Gorzów – Świebodzin – Gorzów. Z Gorzowa do przystanku Kosieczyn odległość wynosiła 71.7 kilometra, natomiast dalej do stacji Świebodzin od tymczasowego przystanku, było 19.2 km. Czyli dawna relacja pociągów Zbąszyń – Międzyrzecz, przerodziła się w połączenie Międzyrzecz – Świebodzin – Frankfurt, poprzez mijanym, bardzo ważnym przystankiem Kosieczyn. Gdy w roku 1930 oddano do użytku Zbąszynek, odcinkiem toru o długości 3200 metrów prze kierowano tor z Międzyrzecza do nowo oddanego dworca osobowego w dniu 14.08.1930 roku. Połączenie pierwotne Zbąszyń – Międzyrzecz przerwano w 1900 roku, tymczasowe przez stacją Kosieczyn obowiązywało w latach 1900, przystanek utworzony w 1923, po siedmiu latach, to jest w 1923 r., musiał ustąpić miejsca nowemu, do dzisiaj eksploatowanemu, zmierzającemu do Zbąszynka. Opisanej sytuacji dotyczy poniższa mapka.

 

 Rozwiązania komunikacji z Międzyrzeczem. 1885 - 1920 - kolor czerwony. 1923 - 1930 - kolor niebieski. 1930 do dziś - kolor zielony.

Rozwiązania komunikacji z Międzyrzeczem. 1885 - 1920 - kolor czerwony. 1923 - 1930 - kolor niebieski. 1930 do dziś - kolor zielony.

Poniżej sytuacja, gdy Zbąszyniu znajdował się oddzielny peron Międzyrzecki z trzema torami zakończonymi obrotnicą, W środku pomiędzy krawędziami peronowymi, był tor objazdowy dla czekających po bokach wagonów. Obrotnica służyła nie długo od czasu oddania do użytku linii w dniu 01.06.1885 roku. Plany 1900 roku zawierają tory zakończone kozłami zaporowymi. 

 

Niżej po lewej plany, ukazujące  tory i perony, związane z  pierwotnym połączeniem Międzyrzeckim. Po prawej Budynek ceglasty, położony w dalszej, wschodniej części dworca przedstawiony na zamieszczonym planie z 1873 roku, już trzy lata po uruchomieniem Kolei Marchijsko Poznańskiej, to jest w dniu 26.06.1870 roku. Późniejsza data projektu budynku w stosunku do roku otwarcia głównej kolei (26.06.1870), miała związek z niezrealizowaną modyfikacją, rozbudową pierwotnego już istniejącego dworca.

Galeria - Tory i perony, związane z pierwotnym połączeniem Międzyrzeckim

Galeria - Miejsce po trzecim torze do Międzyrzecza

Powyższe zdjęcia tuż za stacją Zbąszyń, w kierunku Świebodzina (Zbąszynka jeszcze nie było, powstawał od 1923 roku), ukazują miejsce po trzecim torze do Międzyrzecza, który w latach 1885 – 1920 przebiegał po północnej stronie, wzdłuż torów Poznań – Berlin na długości blisko trzech kilometrów. Potem odgałęział w kierunku północnym przez las, aby dołączyć do wciąż czynnej linii kolejowej „międzyrzeckiej”.

Mapka z 1893 roku. Do Frankfurtu i Międzyrzecza stare tory czynne. Od Zbąszynia w kierunku Babimostu (Guben) tor jeszcze (do 1930 roku) w eksploatacji.

Mapka po prawej z 1893 roku przedstawia połączenia ze stacji Zbąszyń w kierunku Międzyrzecza, Frankfurtu i Guben, gdy wszystkie szlaki były jednotorowymi. Dopiero w 1899 położono drugi tor w kierunku Guben, a do Frankfurtu szlak uzupełniono drugim torem w 1898 roku. Po lewej mapka z 1935 roku, gdy w wyniku powstania granicy w 1920 roku, po stronie niemieckiej był budowany Zbąszynek,  a tor ze Zbąszynia do Międzyrzecza odchodził w zapomnienie.

Mapka z1893 roku. Tor z Międzyrzecza do Zbąszynia, wybudowany w 1885 roku.
Mapka z1899 roku. Tor z Międzyrzecza do Zbąszynia, wybudowany w 1885 roku.

Wyżej po lewej mapka Międzyrzecza i okolic z 1893 roku, z czasów, gdy Międzyrzecz był stacją końcową dla linii ze Zbąszynia oddanej w dniu 01.06.1885 roku i Wierzbna (Międzychodu) oddanej 01.12.1887.

Po prawej mapka z 1899 roku z kierunkami Zbąszynek (01.06.1885), Gorzów (01.07.1896), Wierzbno (Międzychód) oddanym 01.12.1887, Sulęcin (01.06.1892). Tor do Toporowa musiał poczekać na oddanie do użytku w dniu 01.08.1909 roku.

Galeria - Stare zdjęcia dworca w Zbąszyniu

Galeria - Mapki wybranych okolic.

Galeria - Rozkłady Jazdy

Mimo że, niezależny tor ze Zbąszynia do Międzyrzecza biegł 3 kilometry wzdłuż głównej magistrali jako trzeci po jej północnej stronie wspólnym nasypem, uruchomiono go 15 lat po otwarciu Kolei Marchijsko – Poznańskiej. Po utworzeniu granicy państwa,  tor 4 kilometry od strony Zbąszynia przerwano, i nigdy już go  nie uruchomiono, gdyż Polakom okazał się zbędnym a Niemcy połączenie do powiatowego miasta Międzyrzecz zastąpili krótkim 800 metrowym odcinkiem toru, łączącego główny trakt od strony Frankfurtu z niekompletnym szlakiem biegnącym od 1885 roku od stacji Zbąszyń do Międzyrzecza.

Galeria - Służbowy Rozkłady Jazdy 1989.

Wyżej tabelki z wybranych Rozkładów jazdy trasy Zbąszyń – Gorzów. Połączenia istniejące w latach 1885 do 1920 według pierwotnej drogi ze Zbąszynia oraz zmienionym początkiem w 1930 roku (po zamknięciu przystanku Kosieczyn, oraz uruchomienia dworca osobowego w Zbąszynku) już w kształcie dzisiejszym.

W roku 1920 zlikwidowano i nigdy już nie otwarto połączenia do Międzyrzecza od strony Zbąszynka. Dla użytku przybywających do budowanego Zbąszynka przyszłych pracowników i ich rodzin, zaadaptowano miejsce przy symbolicznym  budynku z czerwonej cegły położonym w połowie drogi Szczaniec – Zbąszyń, powstałym w 1900 roku (rozdział “Tajna stacja Kosieczyn”) na tymczasowy peron dla pierwszych mieszkańców powstającego od 1923 roku Zbąszynka, krótkim łukiem toku (około 800 metrów), łącząc magistralny trakt wschód – zachód z boczną koleją  powiatową dalej do Międzyrzecza. Jeszcze w Wykazie Odległości Taryfowych z 1945 roku wydanego już przez P.K.P., ujęto trasę jako odcinek Zbąszyń – Międzyrzecz, co świadczyło o uzasadnionym chaosie podczas łączenia naszych żelaznych szlaków w nowej epoce kształtującej się kolei. Zamknięty odcinek toru tak ten pierwotny od strony Zbąszynia jak i tymczasowy używany w latach 1920 – 1930 z kierunku Szczańca, Świebodzina odeszły w zapomnienie a odtworzenie jego losów wymaga sporego zaangażowania oraz dalszych analiz. Po prawej zdjęcie, na którym widać tablice informujące o oddalonym nazachód peronie, z którego odjeżdżały wtedy pociągi w kierunku  Międzyrzecza. Połączenie od stacji Zbąszyń było czynne w latach 1885 – 1920, to jest do chwili utworzenia nowej granicy państwa.

Fragment budynku dworcowego przed 1920 rokiem, gdy ze Zbąszynia odjeżdżały pociągi do Międzyrzecza. Widoczne na ścianie tablice informacyjne, w kierunku Międzyrzecza, Frankfurtu/O, Guben i Leszna.

Galeria - Linia Zbąszyń - Międzyrzecz

Mapka z 1887 roku. Połączenie kolejowe Zbąszyń – Międzyrzecz, oddane do użytku 01.06.1885 roku, docierało do Międzyrzecza jako jedyne i jako pierwsze. Międzyrzecz przez rok był stacją końcową, zanim powstały linie kolejowe do Wierzbna (Międzychodu),  Gorzowa, Sulęcina i na końcu do Toporowa. Zanim do dworca w Międzyrzeczu za zaczęto doprowadzać powstające linie kolejowe, dojazd z miasta do dworca był bardziej bezpośredni, prosty. Po dwóch latach przejazd przez tory zorganizowano w miejscu, gdzie jest do chwili obecnej. Dojazd z kierunku Wierzbna, wybudowany jako drugie połączenie kolejowe w Międzyrzeczu również był uproszczony, wpinając się w tory stacyjne, nieco wyżej. Pierwotny dojazd drogowy z przed dworca w kierunku Wierzbna, prowadził obok wieży ciśnień, po minięciu torowiska, zmierzał dalej na wschód, ulicą Krótką, aż dołączył do dzisiejszej linii tuż za Obrzycami. Wspomniana sytuacja szerzej jest przedstawiona na mapkach zamieszczonych powyżej.

Po lewej „wejście” toru w dawnej postaci prowadzącego z Międzyrzecza, oddanego do użytku w dniu 01.06.1885 roku. Po 1945 roku, tor był lekko przebudowany, przesunięty w prawo, patrząc na zdjęcie. Zdjęcie po prawej, ukazuje zakończony kozłem oporowym odcinek toru. Do 1920 roku, tor ten prowadził do peronu w kierunku Międzyrzecza, zakończonego w latach 1885 – 1905 małą obrotnicą dla parowozów, obsługujących kierunek Międzyrzecki. Budowa nowego dworca w Zbąszyniu zatarła ślady po wspomnianym peronie i odjeżdżających z niego do Międzyrzecza pociągach, zmuszając tym Niemców do zorganizowania nowego połączenia. Pierwotny wjazd na linię Międzyrzecką ze Zbąszynia, stronie Polskiej, nie był już potrzebny. Zaraz po oddaniu do użytku nowego Polskiego dworca granicznego - celnego, trzy tory związane z komunikacją Zbąszyń – Międzyrzecz, zakończono kozłami oporowymi, tuż przed nowym obiektem, sprowadzając je do roli torów bocznicowych. Po 1945 roku, wspomniane torowisko, P.K.P. zaadaptowano do celów gospodarczych. Zdjęcie z dnia 23.01.2017.

Po lewej „wejście” toru w dawnej postaci prowadzącego z Międzyrzecza, oddanego do użytku w dniu 01.06.1885 roku. Po 1945 roku, tor był lekko przebudowany, przesunięty w prawo, patrząc na zdjęcie. Zdjęcie po prawej, ukazuje zakończony kozłem oporowym odcinek toru. Do 1920 roku, tor ten prowadził do peronu w kierunku Międzyrzecza, zakończonego w latach 1885 – 1905 małą obrotnicą dla parowozów, obsługujących kierunek Międzyrzecki. Budowa nowego dworca w Zbąszyniu zatarła ślady po wspomnianym peronie i odjeżdżających z niego do Międzyrzecza pociągach, zmuszając tym Niemców do zorganizowania nowego połączenia. Pierwotny wjazd na linię Międzyrzecką ze Zbąszynia, stronie Polskiej, nie był już potrzebny. Zaraz po oddaniu do użytku nowego Polskiego dworca granicznego - celnego, trzy tory związane z komunikacją Zbąszyń – Międzyrzecz, zakończono kozłami oporowymi, tuż przed nowym obiektem, sprowadzając je do roli torów bocznicowych. Po 1945 roku, wspomniane torowisko, P.K.P. zaadaptowano do celów gospodarczych. Zdjęcie z dnia 23.01.2017.

Z lewej strony zdjęcie, ukazujące stary tor do Międzyrzecza, odchodzący od stacji Zbąszyń. Po 1920 toku zakończono go kozłem oporowym. Wjazd na pozostałości po peronach kierunku Międzyrzeckiego, jest przybliżony na zdjęciach zamieszczonych powyżej. Na zdjęciu po prawej stronie, widzimy poszerzenie, sprowadzone do drogi leśnej, jako pozostałość po pierwotnym połączeniu Zbąszyń – Międzyrzecz, czynnej w latach 1885 – 1920. Odległość ze stacji Zbąszyń do stacji Dąbrówka wynosiła 7.2 kilometra. Zdjęcie z dnia 10.07.2017.

Z lewej strony zdjęcie, ukazujące stary tor do Międzyrzecza, odchodzący od stacji Zbąszyń. Po 1920 toku zakończono go kozłem oporowym. Wjazd na pozostałości po peronach kierunku Międzyrzeckiego, jest przybliżony na zdjęciach zamieszczonych powyżej. Na zdjęciu po prawej stronie, widzimy poszerzenie, sprowadzone do drogi leśnej, jako pozostałość po pierwotnym połączeniu Zbąszyń – Międzyrzecz, czynnej w latach 1885 – 1920. Odległość ze stacji Zbąszyń do stacji Dąbrówka wynosiła 7.2 kilometra. Zdjęcie z dnia 10.07.2017.

Widok ogólny stacji Zbąszyń w dniu 23.01.2017, na którym widać miejsce po zatarciu torów Międzyrzeckich, znajdujących się kiedyś pod głównym budynkiem dworcowym. Budynek ceglasty, położony w dalszej kolejności, oddano do użytku razem uruchomieniem Kolei Marchijsko Poznańskiej w dniu 26.06.1870 roku. Zdjęcie z dnia 23.01.2017.

Widok ogólny stacji Zbąszyń w dniu 23.01.2017, na którym widać miejsce po zatarciu torów Międzyrzeckich, znajdujących się kiedyś pod głównym budynkiem dworcowym. Budynek ceglasty, położony w dalszej kolejności, oddano do użytku razem uruchomieniem Kolei Marchijsko Poznańskiej w dniu 26.06.1870 roku. Zdjęcie z dnia 23.01.2017.

Zbąszynek, kolej i ja

Czyli podróż w sentymentalne klimaty

Miłosz Telesiński – Zbąszynek – 2021

Znajdziesz mnie tutaj